استعدادیابی کودکان چیست؟
استعدادیابی کودکان در سنین پایین، نه‌تنها باعث تقویت استعدادها و ازبین‌بردن کاستی‌ها و نقاط ضعفشان می‌شود؛ بلکه در مسیر رسیدن به موفقیت شغلی و تسریع در یادگیری مهارت‌های مختلف نیز به آنان کمک می‌کند.
دوره کودکی از نظر رشدی؛ دوره حساس و مهم زندگی است. ازآنجاکه در این دوره، مغز کودکان درحال‌رشد و تغییر است، قدرت یادگیری در آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. این روند با افزایش سن به‌مرور کاهش‌یافته، به‌طوری‌که اکثر بزرگسالان درمی‌یابند دریافت مطالب در سنین پایین‌تر برای آن‌ها راحت‌تر بوده و گنجایش سنی برای پردازش مطالب و اطلاعات گوناگون بیش از هر زمان دیگری در دوران کودکی وجود دارد.
استعداد چیست و استعدادیابی کودکان به چه معناست؟
تعریف «استعداد» برای افراد مختلف معنای متفاوتی دارد. دانش‌آموزانی که شایستگی پیشرفته‌تری در یک موضوع خاص نشان می‌دهند یا درک بسیار عمیق‌تری نسبت به همسالان خود نشان می‌دهند، یا در واقع توانایی شنیدن واقعی و پیشرفت سریع را از خود نشان می‌دهند، همگی می‌توانند بااستعداد تعریف شوند.
ازاین‌رو استعدادیابی کودکان امری موردتوجه برای والدین است که به کشف، رشد و شکوفایی استعداد منحصربه‌فرد فرزندشان کمک می‌کند.
شناخت انواع استعداد به والدین کمک خواهد کرد که دید بازتری نسبت به توانایی فرزند خود داشته باشند و استعداد کودکانشان را تنها بر مبنای هوش ریاضی بالا نسنجند.
دلیل اهمیت استعدادیابی در سنین کودکی چیست؟
استعدادها امری ذاتی هستند که منجر به وجود توانمندی‌های بالقوه در انسان می‌شوند؛ اما همه کسانی که در زمینه‌های مختلف استعداد دارند، لزوماً به موفقیت دست پیدا نمی‌کنند. چراکه استعداد برای شکوفاشدن به بستر مناسب نیاز دارد. اگر در سنین کودکی و نوجوانی مسیر درستی برای پرویش ظرفیت‌ها پیدا نشود، ممکن است فرد هرگز از قابلیت‌های منحصربه‌فرد خود مطلع نشود و در نتیجه استعدادهای او هدر برود. از همین رو؛ والدین باید به‌موقع برای استعدادیابی کودکان اقدام کنند تا آن‌ها شانس بیشتری در یافتن مسیر درست زندگی داشته باشند
بهترین زمان برای استعدادیابی کودکان چه موقع است؟
بسیاری از پدر و مادرها نمی‌دانند که دقیقاً چه زمانی باید برای استعدادیابی کودک خود اقدام کنند. طبق نظر متخصصان سنین پیش‌دبستانی (۳ تا ۶ سال) بهترین زمان برای کشف استعدادهای کودکان است. چراکه در این دوره سنی هنوز آموزش‌های رسمی ارائه نشده، در نتیجه سوگیری ذهنی کمتری وجود دارد.
این امر به متخصصان کمک می‌کند تا راحت‌تر بتوانند توانمندی‌های ذاتی را از توانمندی‌های اکتسابی تشخیص دهند. بااین‌حال در نظر داشته باشید که استعدادیابی تنها به این سنین محدود نمی‌شود؛ در نتیجه کودکان بزرگ‌تر، نوجوانان و بزرگسالان نیز می‌توانند از خدمات مشاوره در زمینه استعدادیابی بهره‌مند شوند.
بهترین روش‌های شناسایی و رشد استعداد در کودکان
هر کودکی بااستعداد ذاتی متولد می‌شود که به‌مرورزمان نیاز دارد. والدین و معلمان پیش‌دبستانی می‌توانند در استفاده از استعدادهای خفته کودکان در سنین پایین کمک کنند. همان‌طور که کودکان رشد می‌کنند و توانایی‌های درونی خود را درک می‌کنند، اعتمادبه‌نفس آن‌ها را افزایش می‌دهد و به آن‌ها در رشد و رشد شناختی مناسب کمک می‌کند.
در واقع، برای والدین لذت‌بخش است که می‌بینند بچه‌های کوچکشان شکوفا می‌شوند و مهارت‌ها و علایق خود را تقویت می‌کنند؛ اما همیشه برای کودکان آسان نیست که بدانند استعدادهای واقعی آن‌ها در کجا نهفته است، به‌خصوص زمانی که گزینه‌ها بسیار زیاد و متنوع هستند. در ادامه چند روش مطرح شده که به شما کمک می‌کند چگونه به‌عنوان والدین و سرپرست استعدادهای کودک خود را شناسایی کرده و به آن‌ها کمک کنید.
۱-از کودک خود پیروی کرده و علایق او را کشف کنید
برای استعدادیابی کودکان، باید از او پیروی کنید. باید بر اساس خواسته‌های او عمل کرده و بی‌چون‌وچرا ویژگی‌های خاصی را که فرزندتان به آن تمایل دارد مشاهده کنید.
· کودک شما به انجام چه نوع فعالیت‌هایی علاقه‌مند است؟
· دوست دارد در ساعات آزاد خود چه کاری انجام دهد؟
· چه چیزی او را هیجان‌زده می‌کند؟
بر اساس مشاهدات خود، می‌توانید گزینه‌های دیگر را برای فعالیت‌های مختلف به فرزند خود پیشنهاد دهید؛ اما به‌خاطر داشته باشید که درنهایت این فرزند شماست که تصمیم می‌گیرد، آیا می‌خواهد در درازمدت به آن فعالیت ادامه دهد یا خیر. بااین‌حال، وقتی از روش‌های هدایت شده توسط کودک پیروی می‌کنید، حفظ تداوم در رشد مهارت‌ها برای والدین و کودکان آسان‌تر است.
۲-به کودک خود زمان بدهید
اگرچه، مهم است که از نشانه‌های کودک برای استعدادیابی در کودکان استفاده کنید، اما بدانید که کودکان نیز ممکن است بی‌ثبات باشند. علی‌رغم استعدادشان، ممکن است نظرشان تغییر کند و بعد از مدتی از آموزش‌دیدن خودداری کنند. برخی از کودکان بااستعداد ممکن است تحت‌تأثیر بهترین دوستان خود قرار بگیرند و بخواهند خود را برای فعالیت‌هایی ثبت‌نام کنند که ممکن است اصلاً طبق استعداد و علایق آن‌ها نباشد. چنین مواردی نیاز به رسیدگی دقیق والدین دارد.
اگر فکر می‌کنید فرزندتان مهارت‌های لازم برای پیشرفت در یک فعالیت خاص را دارد، اما از ادامه آن امتناع می‌کند، باید راه‌های مختلفی را امتحان کرده تا اطمینان حاصل کنید که فرزندتان به همان فعالیت‌ها علاقه دارد یا خیر. دراین‌رابطه باید به کودک خود زمان بدهید تا بتواند به‌درستی تصمیم بگیرد و آن را با شما در میان بگذارد.
۳-کودک خود را تحسین کنید
استعدادها و توانمندی‌های کودک خود را مشاهده کنید و آن‌ها را به رسمیت بشناسید. همچنین، براین‌اساس، او را به سمت تقویت مهارت‌های خاص راهنمایی کنید. این کار باعث افزایش عزت‌نفس فرزند شما می‌شود و به او انگیزه می‌دهد تا پتانسیل کامل خود را به کار بگیرد. وقتی متوجه سختی کار کودک خود شدید، او را به‌خاطر تلاش و پشتکارش تحسین کنید.
۴-اطلاعات دقیقی را در ارتباط با توانمندی‌هایشان را در اختیارشان قرار دهید
هنگام پرورش سرگرمی یا استعدادیابی کودکان، مهم است که او موضوع را عمیقاً درک کند. به‌عنوان‌مثال، اگر فرزند شما به دنبال موسیقی و یادگیری آن است، در مورد انواع سازهای موسیقی با او صحبت کنید، بزرگ‌ترین نوازندگان و دستاوردهای آن‌ها را معرفی کنید. راه‌های غیرمستقیم زیادی برای ارائه اطلاعات در مورد فعالیت موردعلاقه فرزندتان وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. سعی کنید اشتیاق آن‌ها را نسبت به کشف و کنجکاوی حفظ کنید و اجازه دهید گاهی اوقات فرزندتان خودش جواب سؤالاتش را پیدا کند.
۵-به آن‌ها کمک کنید بفهمند چه چیزی را دوست دارند
یک کودک ممکن است استعدادهای متعددی داشته باشد، دیگری ممکن است برای کشف استعدادهای طبیعی خود به زمان زیادی نیاز داشته باشد. نیازی به نگرانی در این مورد نیست، زیرا هر کودک منحصربه‌فرد است. چگونگی کمک والدین برای شناسایی و کشف استعداد و توانمندی‌های کودکان، درها را به روی آن‌ها برای کشف فرصت‌های مختلف باز می‌کنند. والدین باید تلاش کنند تا این اطمینان را در کودک خود ایجاد کنند که فرزندان ذاتاً بااستعداد هستند و با کشف استعداد باید از فعالیت‌ها و تجربیات مختلف مانند؛ هنر، ورزش، آشپزی و غیره لذت ببرند. این موضوع به کودکان کمک می‌کند تا کارهایی را که از انجام آن‌ها بیشتر لذت می‌برند دنبال کنند.
به یاد داشته باشید که اوایل دوران کودکی قطعاً مرحله خوبی برای درک و هدایت کودک به سمت استعدادهای طبیعی خود است تا بتواند در انتخاب فعالیت خودآموزش ببیند و از انجام آن نیز لذت ببرد، قبل از اینکه فشار تحصیلی وارد شود.
چگونه کودکان بااستعداد را شناسایی کنیم؟
به گفته انجمن ملی؛ کودکان بااستعداد، افراد تیزهوشی هستند که در یک یا چند حوزه دارای سطوح برجسته‌ای از استعداد یا شایستگی هستند. دامنه‌ها شامل هر حوزه ساختاریافته فعالیت با سیستم نمادی خاص خود (مانند ریاضیات، موسیقی، زبان) و یا مجموعه‌ای از مهارت‌های حسی - حرکتی (مانند نقاشی، رقص، ورزش) است.
در بیشتر کشورها، تعریف غالب از تیزهوشی ضریب هوشی ۱۳۰ یا بالاتر است. در مقایسه با همسالان خود، کودکان تیزهوش ممکن است حافظه برتر، مهارت در خلق طرح‌های اصلی، یا توانایی تمرکز شدید برای دوره‌های زمانی طولانی از خود نشان دهند اگرچه معلمان و سایر متخصصان آموزشی این مقیاس را اجرا می‌کنند، کارشناسان می‌گویند که والدین نقش مهمی در تشخیص اولیه استعدادیابی کودکان دارند.
طبیعتاً والدین می‌دانند که فرزندشان باهوش است یا خیر، اما آیا در مورد استعداد فرزندانشان نیز اطلاعاتی دارند؟ در اینجا مجموعه‌ای از رفتارها و ویژگی‌هایی که ممکن است نشان دهد فرزند شما دارای استعدادها یا استعدادهای ویژه است را عنوان کرده‌ایم.
۱. به‌شدت کنجکاو
۲. دارای حافظه عالی
۳. بازه توجه طولانی
۴. تفکر روان و انعطاف‌پذیر
۵. مهارت استدلال عالی
۶. مهارت حل مسئله عالی
۷. دارای سرعت عمل بالا
۸. توانایی تمرین و تکرار زیاد
۹. دارای قدرت تخیل قوی و قدرتمند
۱۰. توانایی برقراری رابطه خوب با دوستان، همسالان و مربیان و …
۱۱. حس شوخ‌طبعی عالی
۱۲. کمال‌گرا
۱۳. دارای انگیزه درونی قدرتمند
۱۴. شکاک، انتقادی و ارزیاب
۱۵. عاشق آموزش و یادگیری
۱۶. علاقه‌مند به فعالیت‌ها و بازی‌های فکری - تحلیلی
۱۷. دایره لغات گسترده
۱۸. سرعت عمل در خواندن
۱۹. علاقه‌مند به پرسش و کشف مسائل مختلف
سخن پایانی
علاوه بر سن کودک، مرکزی که می‌خواهید تست هوش را از کودک بگیرید اهمیت دارد؛ زیرا تحلیل‌های درست این آزمون‌ها است که می‌تواند به شما و فرزندتان کمک کند.
انواع تست هوش کودکان که می‌تواند در استعدادیابی کودکان و هدایت تحصیلی و شغلی آن‌ها مفید باشد در وبگاه بازی بوک به همراه تحلیل‌های تخصصی و راه‌های شناسایی استعداد کودکتان موجود است. فراموش نکنید نمره به‌دست‌آمده از این آزمون‌ها ابتدای راه استعدادیابی کودک شماست و همواره بایستی در جهت بهبود وضعیت روان‌شناختی و فراهم‌آوردن شرایط رشد استعدادهای آن‌ها کوشا باشید.
سؤالات متداول
چرا تست‌های استعدادیابی در کودکان مهم هستند؟
تست‌های استعدادیابی برای شناسایی و پرورش استعدادهای استثنایی در کودکان طراحی شده است. این آزمون‌ها می‌توانند منابع و فرصت‌های ارزشمندی را برای کودکان فراهم کنند تا مهارت‌های خود را بیشتر توسعه دهند و علایق خود را کشف کنند. علاوه بر این، شرکت در آزمون‌های عملی یا گروهی استعدادیابی می‌تواند به کودکان کمک کند تا با همسالان و مربیان هم‌فکر خود ارتباط برقرار کنند و جامعه‌ای حمایت‌کننده برای رشد و توسعه آن‌ها فراهم شود.
آیا استعدادیابی کودکان سن خاصی دارد؟
بله استعدادیابی کودکان را می‌توان در سنین مختلف انجام داد، اما معمولاً بهترین نتیجه را از سال‌های ابتدایی دبستان و اوایل راهنمایی می‌شود گرفت. در سال‌های دبستان، استعدادیابی در کودکان به طور معمول باهدف شناسایی دانش‌آموزان بااستعدادی که ممکن است از برنامه‌ها و خدمات آموزشی ویژه بهره‌مند شوند، انجام می‌شود.
نویسنده : مهسا کریمی
منبع :https://bazibook.com/intelligence/talent-identification/
